Trong văn hóa người Việt, lễ tạ mộ là nghi thức quan trọng cần phải có. Vào ngày này, các gia đình sẽ chuẩn bị lễ vật mang ra mộ phần tổ tiên, người đã khuất để làm lễ. Vậy thủ tục chuẩn bị lễ tạ mộ như thế nào là đúng chuẩn và chính xác? Ngay sau đây, sẽ tổng hợp cho bạn thông tin từ A – Z để có quá trình chuẩn bị tốt nhất bày tỏ lòng thành kính với bậc bề trên.
Lễ tạ mộ là gì?
Lễ tạ mộ là một trong những phong tục truyền thống của Việt Nam được tổ chức vào một số thời điểm nhất định trong năm. Thường thì trong ngày lễ tạ mộ, người thân con cháu sẽ đến nghĩa trang để cải tạo và đắp đất cho ngôi mộ. Cùng với đó là tiến hành các nghi thức tạ ơn vong linh người đã mất cùng thần linh, thổ địa.
>>> Xem thêm nội dung liên quan: Chiêm ngưỡng các khu lăng mộ đá đẹp và chuẩn phong thủy.
Ý nghĩa của lễ tạ mộ trong văn hóa tâm linh người Việt
Mục đích của nghi thức này bao gồm việc cầu khấn các vị thổ thần bảo vệ phần mộ khỏi sự can thiệp của các vong hồn vất vưởng hoặc ngoại quỷ. Đồng thời, khi làm lễ, gia đình cũng mong muốn rằng người thân, ông bà, tổ tiên sẽ được an nghỉ và phù hộ độ trì cho con cháu nơi trần thế.
Nghi lễ này có thể thay đổi theo vùng miền và phong tục địa phương. Chẳng hạn, lễ tạ cuối năm, lễ tạ vào dịp tiết thanh minh (đầu năm), sau khi hoàn thành xây mộ mới, hay các lễ tạ kết phát, kết thủy, và các nghi lễ liên quan đến dòng họ.
Các hình thức của lễ cúng tạ mộ
Theo phong tục của người Việt, lễ tạ mộ có thể thực hiện theo nhiều hình thức khác nhau tùy theo mục đích và thời gian làm lễ như sau:
Tạ mộ mới xây
Bạn có thể hiểu đơn giản, đây là lễ được thực hiện ngay sau khi ngôi mộ hoàn thành. Nghi lễ thể hiện sự kính trọng của người ở dương thế đối với gia tiên. Đồng thời, đây cũng là hình thức thông báo và xin phép các vị thần linh, bạc tổ tiên có thể cho người đã khuất an nghỉ trên mảnh đất này.
Lễ tạ đầu năm
Lễ tạ mộ đầu năm còn có tên gọi khác là lễ tạ mộ tiết thanh minh, thường diễn ra vào ngày mồng 3 tháng 3 âm lịch. Đây là thời điểm mà gia chủ làm các nghi thức cúng tạ ơn với mong muốn một năm mới được hạnh phúc, bình an, công việc tấn tới, làm ăn phát đạt. Ngoài ra vào thời điểm này việc làm lễ cúng còn để bảo vệ mộ phần của người đã khuất trước các vận khí xấu xâm nhập.
Lễ tạ mộ cuối năm
Cúng tạ mộ cuối năm sẽ được thực hiện trong khoảng thời gian gần với giao thừa, bắt đầu từ ngày 23 tháng 12 âm lịch cho đến ngày 30 tết Nguyên Đán. Vào những ngày này, các gia đình sẽ tiến hành thăm viếng, dọn dẹp phần mộ tổ tiên sạch sẽ sau đó đọc văn khấn cúng ngoài mộ. Việc này mang ý nghĩa như một lời cảm ơn, cảm tạ của gia chủ đến người đã khuất đã phù hộ, che chở cho con cháu trong nhà suốt một năm vừa qua. Ngoài ra, đây còn được xem là một nghi thức để mời tổ tiên, gia tiên về ăn tết, sum họp cùng với gia đình.
>>> Đọc thêm nội dung: Nghi lễ cúng thất tuần cho người mới mất có những gì?
Một số thời điểm khác cần làm lễ
Ngoài những nghi thức tạ mộ quan trọng trên, trong một năm còn có các dịp khác có thể cần tổ chức lễ tạ mộ.
- Lễ tạ mộ kết phát
- Lễ tạ mộ kết mối: Đây là nghi thức dành cho các ngôi mộ có lớp keo kiên cố, vững chắc như xi măng. Mục đích cúng tạ là giúp bảo vệ hài cốt bên trong của người đã khuất được nguyên vẹn.
- Lễ tạ mộ phát kết thủy: Nghi thức cúng tạ mộ dành cho những ngôi mộ có lớp nước bảo vệ thi hài người mất tương tự như nước thường được dùng khi ướp xác.
- Lễ tạ mộ tam đại: Đây là hình thức cúng tổ tiên 3 đời
- Lễ tạ mộ ngày giỗ
- Lễ tạ mộ rằm tháng 7
- Lễ tạ mộ dòng họ
Các công việc chuẩn bị trước khi làm lễ tạ mộ
Chuẩn bị lễ vật
Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế gia đình, hình thức làm lễ thì lễ vật sẽ có sự thay đổi và khác biệt. Thông thường mâm lễ vật cúng tạ mộ đầy đủ nhất sẽ gồm 3 phần như sau:
Phần lễ thần linh và thổ địa:
- Xôi trắng: Chuẩn bị 1 mâm xôi trắng, bày phía trên là một con gà luộc (thường là gà trống thiến).
- Tiền xu, tiền vàng: Một đĩa 3 đinh vàng lá, 1 đinh tiền xu. Một đĩa 1 đinh vàng lá, 7 đinh tiền xu. Một đĩa 9 đinh vàng lá và 1 đinh tiền xu. Một đĩa 1 đinh tiền xu.
Phần lễ gia tiên:
- Nhang thơm
- 10 bông hoa hồng đỏ tươi
- 3 lá trâu to, mịn
- 3 quả cau
- 1 mâm trái cây
- 0.5 lít rượu trắng
- 5 chén nhỏ đựng rượu
- 10 lon bia
- 2 bao thuốc lá
- 2 gói trà/chè
- 2 cốc nến đỏ
Phần mã cúng:
- 1 cây vàng hoa đỏ
- 5 con ngựa đủ màu sắc xanh, đỏ, trắng vàng và tím. Kèm 5 bộ áo, mũ, hia. Đồ vật đính kèm theo ngựa như cờ lệnh, kiếm, roi.
- Trên lưng ngựa có 10 lễ vàng tiền. Trong một lễ gồm tiền xu, vàng lá, tiền âm phủ,..
Vị trí đặt mâm lễ cũng cần được chú ý cẩn thận. Theo đó, nếu phần mộ nhỏ thì gia chủ nên cần thêm mâm, thêm bàn để bày biện lễ sao cho phù hợp. Còn đối với nghĩa trang có nơi thờ thần linh, Thổ Địa riêng thì phải bày lễ ở cả hai nơi. Trong đó, lưu ý phần mã sẽ trình bày ở nơi thờ Thần Linh Thổ Địa. Ngoài ra, tùy vào mộ phần mà cách thức đặt sẽ thay đổi theo lời sư thầy hướng dẫn.
Chuẩn bị văn khấn
Văn khấn tạ mộ đầu năm
Nam mô a di đà phật!!!
Nam mô a di đà phật!!!
Nam mô a di đà phật!!!
Con kính lạy:
– Quan đương xứ thổ địa chính thần…
– Thổ địa Ngũ phương Long mạch Tôn thần…
– Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ…
– Liệt vị Tôn thần cai quản ở xứ này…
Con kính lạy vong linh…..
Hôm nay là ngày [ngày thực tế]… tháng [tháng thực tế]… năm [năm thực tế]…,
nhằm tiết … Chúng con là:…………… Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần….
Nguyên có vong linh thân nhân của gia đình chúng con là: [tên người đã mất]……… hiện phần mộ an táng ở nơi này.
Đội ơn Chư vị Tôn thần che chở, ban ân, vong linh được yên ổn nơi chín suối.
Lại nhờ có duyên lành, gia đình chúng con được vong linh thường về ghé thăm, linh ứng giúp chỉ dẫn các công các việc được đầu xuôi đuôi lọt, nhờ thế toàn gia được an ninh khang thái, từng bước tiến bộ.
Hôm nay nhằm ngày lành tháng tốt, gia đình chúng con sắm sửa lễ tạ mộ mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính.
Cúi xin Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng lễ vật, chứng minh tâm đức…
Cúi mong vong linh chấp kỳ lễ bạc, lời kêu tiếng khấn, tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến, độ trì toàn gia, từ trẻ tới già, luôn được vui tươi, mạnh khỏe…
Chúng con dâng biếu vong linh tài mã gồm: (đọc đầy đủ tên các đồ mã dâng cho vong)
Âm dương cách trở, bát nước nén hương, giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám….
Cẩn cáo!!!
Bài văn khấn tạ mộ cuối năm
Nam mô a di đà phật!!!
Nam mô a di đà phật!!!
Nam mô a di đà phật!!!
Kính lạy:
– Ngài Kim niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào phán quan….
– Ngài bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương….
– Ngài bản xứ thần linh Thổ địa tôn thần.
– Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ long mạch Tôn thần, Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh long, Hữu Bạch hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản ở trong xứ này….
Chúng con …[đọc họ tên vợ, họ tên chồng]…
Địa chỉ …[đọc nơi ở]
Sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Tôn thần, kính viếng vong linh là: [Tên của ông bà, tổ tiên,…], Tuổi … [đọc tuổi âm lịch],…
Tạ thế ngày… [đọc ngày mất]….
Phần mộ ký táng tại…[đọc nơi chôn cất]….
Nay nhân ngày cuối năm con xin cúi lạy Thần linh đất này, Thành hoàng bản thổ nơi đây, đất lành chim đậu, đức dày thanh cao, giữ lành công lao, có kết có phát nhờ vào thần quan, tôn thần long mạch cao sang, nhị thập tứ hướng nhị thập tứ sơn quanh vùng….
Chọn nơi đây an táng mộ phần, thỏa yên muôn thủa, hồng ân đời đời, gia ân mãi mãi không thôi, chúng con xin có vài lời cầu xin: Bái tạ thủ mộ thần quan, cho chân linh dưỡng cho hài cốt nguyên vẹn toàn, phù hộ con cháu trần gian, an khang mạnh khỏe, làm ăn gặp may, âm dương cách trở, bát nước nén hương, biểu tấm lòng thành, cúi xin chứng giám….
Phục duy cẩn cáo!
Nam mô a di đà phật!!!
Nam mô a di đà phật!!!
Nam mô a di đà phật!!!
Bài văn khấn tạ mộ mới xây
Nam mô a di đà phật!!
Con kính lạy:
– Quan đương xứ thổ địa chính thần…
– Thổ địa Ngũ phương Long mạch Tôn thần,…
– Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ…
– Liệt vị Tôn thần cai quản xứ này…
Con kính lạy vong linh… [tên người mất]
Hôm nay là ngày [ngày thực tế]… tháng [tháng thực tế]… năm [năm thực tế]…,
Chúng con là: …[tên một hãy những người đang tạ lễ]…
Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần….
Nguyên có vong linh thân nhân của gia đình chúng con là:…[tên người mất]… hiện phần mộ an táng ở nơi này. Đội ơn Chư vị Tôn thần che chở, ban ân, vong linh được yên ổn vui tươi nơi chín suối. Lại nhờ có duyên lành, gia đình chúng con được vong linh thường về ghé thăm, linh ứng giúp chỉ dẫn các công các việc được đầu xuôi đuôi lọt, nhờ thế toàn gia được an ninh khang thái, từng bước tiến bộ.
Nay nhâm ngày lành tháng tốt, gia đình làm lễ tạ mộ mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng lễ vật, chứng minh tâm đức…
Cúi mong vong linh chấp kỳ lễ bạc, lời kêu tiếng khấn, tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến, độ trì toàn gia, từ trẻ tới già, luôn được vui tươi, mạnh khỏe….
Chúng con dâng biếu vong linh tài mã gồm ư:… [đọc tên các lễ vật dâng cho vong]…
Âm dương cách trở,
Bát nước nén hương,
Giãi tấm lòng thành,
Cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo!!!
* Lưu ý: Các bài văn khấn trên gia chủ cần điền thông tin thiết yếu như tên gia chủ, địa điểm, tên tổ tiên,…vào để hoàn chỉnh. Văn khấn cần được đọc dõng dạc, to, rõ.
Chi tiết các bước trong nghi thức cúng tạ mộ
Bước 1: Bày biện mâm lễ, mã cúng
Bước 2: Tập trung con cháu, người thân trước mộ để bắt đầu làm lễ.
Bước 3: Sư thầy hoặc người đứng đầu gia đình đọc bài văn khấn.
Bước 4: Kết thúc lễ, trong lúc chờ nhang cháy hết, con cháu thực hiện dọn dẹp, vệ sinh mộ phần.
Những điều cần tránh khi làm lễ tạ mộ
Lễ tạ mộ được thực hiện thường niên hàng năm. Tuy nhiên, khi làm lễ tạ mộ có rất nhiều điều mà gia chủ cần tránh để không bất kính với tổ tiên, ông bà. Cụ thể như:
- Tạ mộ vào giờ nào tốt thì gia chủ cần căn cứ vào điều kiện, thời tiết thuận lợi và sức khỏe cho phép. Trong đó, giờ tại mộ lý tưởng nhất là tạ mộ vào ngày tạnh ráo, ấm áp.
- Tuyệt đối không đi tạ mộ quá sớm. Bởi vì, thời điểm này sương đêm vẫn chưa tan nên không tốt để tạ mộ.
- Không đi quá muộn khi làm lễ tạ mộ. Bởi vì, chiều tối và đêm âm khí thường rất nặng. Do đó, nếu làm lễ tạ mộ vào thời điểm này sẽ không tốt cho sức khỏe.
- Phụ nữ mang thai, người có kinh nguyệt không nên đi
- Nghi lễ tạ mộ không nên làm linh đình để khoe khoang, khoe mẽ. Mặt khác, gia chủ cũng không nên đặt nặng về hình thức, đốt vàng mã lớn theo kiểu mê tín.
- Sau khi tạ mộ xong, gia chủ không nên ăn đồ cúng ngay ở nghĩa trang. Bởi vì, dễ làm bụng bị lạnh và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Khi làm lễ tạ mộ không nên nô đùa. Ngoài ra, gia chủ cũng không nên để bản thân hay con cháu ngồi lên ngôi mộ vì đây là hành vi bất kính với tổ tiên, ông bà.
- Đi tạ mộ về, mọi người nên hơ người qua lửa hoặc tắm cùng nước gừng. Mục đích của việc làm là để thanh lọc khí âm.
- ….
Trên đây là toàn bộ thông tin về việc sắm lễ, văn khấn lễ tạ mộ. Hy vọng những chia sẻ trên, sẽ giúp bạn có được cho mình kinh nghiệm hữu ích cũng như tỏ lòng thành kính tốt nhất đến với thần linh, người đã khuất.
>>> Tham khảo thêm: Tham khảo mẫu văn khấn Tết Thanh Minh tại nhà và ngoài mộ
Tôi là Lộc Văn Thông 33 tuổi tốt nghiệp chuyên ngành điêu khắc trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp. Với kinh nghiệm 10 năm trong ngành thẩm định, chế tác đá thủ công mỹ nghệ, tôi đã cùng Đá Đức Tâm thực hiện hơn 1000 công trình lăng mộ đá trên khắp cả nước.
